Zumbi dos Palmares

Ο Zumbi γεννήθηκε το 1655 και ήταν ο τελευταίος αρχηγός του Quilombos dos Palmares. Στην ηλικία των έξι ετών δόθηκε ως σκλάβος στον Πορτογάλο ιερέα Antonio Melo. Βαφτίστηκε καθολικός και έλαβε το όνομα Francisco. Δίπλα στον Πατέρα Αntonio έμαθε την Αγία Γραφή, λατινικά και πορτογαλικά. Το 1670 ο δεκαπεντάχρονος πλέον Zumbi το έσκασε και επέστρεψε στην γενέτειρα του, εκεί έγινε σύντομα γνωστός για τη φυσική του διάπλαση, τις ικανότητες του στην Capoeira και την στρατηγική. Ήδη από τα είκοσι του είχε τον σεβασμό όλων και έγινε στρατηγός.

Το 1678 ο κυβερνήτης του Pernambuco, Pedro Almeida, ήρθε σε επαφή με τον αρχηγό του Quilombos dos Palmares, τον Βασιλιά Ganga Zumba. Ο Almeida πρότεινε να μείνουν στο Palmares οι φυγάδες σκλάβοι υπό τον όρο πως το Palmares θα υπάκουε από αυτό το σημείο και έπειτα στον πορτογαλικό νόμο. Ο Gunga Zumba συμβιβάστηκε, όμως όχι και ο Zumbi. Απορρίπτοντας την προσφορά των Πορτογάλων προκάλεσε τον Βασιλιά Ganga Zumba για την αρχηγία.

Ως νέος αρχηγός του Palmares ανέλαβε την αντίσταση κόντρα στις επίσημες πορτογαλικές αρχές. Το 1694, οι διοικητές της πορτογαλικής αποικίας της περιοχής του Sao Paulo επιτέθηκαν με το πυροβολικό τους και με την βοήθεια της φυλής των Καφούζου  κατάφεραν και κατέστρεψαν το Palmares. Μετά από σκληρό αγώνα ο Zumbi διέφυγε με πληγωμένο πόδι και απέφυγε την σύλληψη  μέχρι την στιγμή που τον πρόδωσε κάποιος μέσα από το Quilombo σε αντάλλαγμα της ζωής του, όταν τον έπιασαν οι Paulistas.

Ο "Μαύρος Ήρωας" ή "Πολεμιστής της Ελευθερίας", όπως ονομάστηκς στη συνέχεια, αποκεφαλίστηκε στις 20 Νοεμβρίου 1694 και το κεφάλι του διαπομπεύτηκε προς παραδειγματισμό, όλων των εξεγερμένων. Σήμερα η 20η Νοεμβρίου γιορτάζεται ως η "Μαύρη μέρα συνείδησης" και είναι αργία για 5 πολιτείες της Βραζιλίας. 

Dandára dos Palmares

Η Dandara του Palmares ήταν σύζυγος του Zumbi και μαζί είχαν τρία παιδιά, τους Motumbo, Harmodio και Aristogiton. Ήταν πολύ δυνατή γυναίκα με πολλές δραστηριότητες στο Quilombo καθώς ήταν ηγέτης της γυναικείας φάλαγγας του Palmares. Εκτός αυτού ήξερε να χειρίζεται άψογα τα όπλα, ήταν γνωστή για την εξαιρετική της τεχνική στην Capoeira.

Η δράση της εντός του Quilombo ήταν ζωτικής σημασίας και αφορούσε ένα μεγάλο φάσμα εργασιών. Φρόντιζε τα παιδιά με βαριές αρρώστιες, τους ηλικιωμένους και όσους είχαν σωματικές βλάβες από τις σαδιστικές τιμωρίες των αφεντάδων τους. Βοηθούσε στην καλλιέργεια του καλαμποκιού, ζαχαροκάλαμου και γλυκοπατάτας, βασικών ειδών διατροφής για τα μέλη της εξεγερμένης αποικίας.1

Στις 6 Φεβρουαρίου 1694, όταν οι Paulistas κατέκτησαν το Palmares, η Dandara πήδηξε κατά την αιχμαλωσία της στην άβυσσο ενός λατομείου προκειμένου να γλιτώσει την σκλαβιά. Τόσο η ζωή της όσο και το τέλος της αποτελούν το μέγιστο παράδειγμα στον αγώνα για ελευθερία. 

Besouro Mangangá

Αν και πέθανε μόλις στα 29 του χρόνια, το όνομα του είναι θρύλος στον κόσμο των πολεμικών τεχνών και έγινε ταυτόσημο με τις λέξεις Πίστη, Θάρρος και Ελευθερία. Ο Manoel Henrique Pereira γεννήθηκε στο Santo Amaro da Purificacao της Bahia το 1895 όπου και έζησε την περίοδο της άνθισης των φυτειών ζαχαροκάλαμου στην περιοχή.

Το 1888 καταργήθηκε η σκλαβιά και την περίοδο 1892-1934 η Capoeira ήταν παράνομη και όσοι ήθελαν να διδαχθούν, γνώριζαν πως κινδυνεύουν από πολύ σκληρές τιμωρίες. Διδάχθηκε τα μυστικά της Capoeira απ'την παιδική του ηλικία χάρη στον Mestre Alipio και βαφτίστηκε Besouro Manganga. Besouro σημαίνει σκαθάρι και Manganga ήταν ένα είδος φάρμακου που χρησιμοποιούσαν σε μια τελετουργία η οποία προσέφερε το "Corpo Fechado", δηλαδή το κλειστό σώμα. Το όνομα αυτό αποδόθηκε στον καποερίστα για τους λόγους ότι ελισσόταν ταχύτατα, απέφευγε ακόμη και τις σφαίρες και αγνοούσε τους νόμους της φύσης.

Ο Mestre Besouro Manganga συνήθιζε να έρχεται σε συγκρούσεις με τις αρχές, όχι λόγω εγκληματικών ενεργειών αλλά εξαιτίας του ισχυρού του ένστικτου για απόδοση δικαιοσύνης και βοήθειας στους αδύναμους. Σε μια διαμάχη λέγεται πως αφόπλισε έναν στρατιώτη και στη συνέχεια τον ανάγκασε να πίνει μέχρι να λιποθυμήσει. Αναζητώντας εκδίκηση ο στρατιώτης επέστρεψε σύντομα με δέκα συντρόφους του ανοίγοντας πυρ εναντίον του. Φυσικά έμεινε αλώβητος μα έπεσε στο έδαφος, δήθεν πληγωμένος. Όταν εκείνοι τον πλησίασαν, σηκώθηκε και αφού τους νίκησε , διέταξε να φύγουν όπως και έπραξαν υποκλινόμενοί στις εντολές του. Σε μια άλλη ιστορία, οι αρχές ως συνήθως αδικούσαν κάποιους γείτονες. Ο Mestre Besouro ήταν και πάλι εκεί για τους συνανθρώπους του, αφόπλισε τους εχθρούς του και πέταξε τα όπλα τους στην είσοδο του αστυνομικού τμήματος.

Αν και είχε κερδίσει τον σεβασμό της κοινότητας, όπως ήταν επόμενο είχε αποκτήσει και αρκετούς εχθρούς. Ανάμεσα τους και ένας ιδιοκτήτης φυτείας, γνωστός ως Δόκτωρ Zeca, ο οποίος οργάνωσε την δολοφονία του, το 1924. Ο κτηματίας ζήτησε απ'τον Mestre Besouro να παραδώσει ο ίδιος ένα γράμμα που έλεγε "Σκοτώστε τον άντρα που παρέδωσε αυτό το γράμμα", γνωρίζοντας πως δεν ξέρει ανάγνωση, στο στρατόπεδο του Maracangalha στην περιοχή  Santa Casa de Misericórdia του Santo Amaro. Όταν άρχισαν να τον πυροβολούν, ο ήρωας μας όπως πάντα απέφυγε όλες τις σφαίρες. Όμως κατά την διαφυγή του μαχαιρώθηκε πισώπλατα από έναν άνδρα που λεγόταν Eusebio de Quisaba και νικήθηκε. Όπως πολλοί καποερίστες της εποχής, ο Mestre Besouro χρησιμοποιούσε φυλαχτά και προσευχές για να ενισχύσει την προστασία του. Το μαχαίρι του Eusebio είχε ειδικά προετοιμαστεί με ξόρκια και ήταν φτιαγμένο από ξύλο Tucum (η Ticum), ένα είδος ξύλου το οποίο  ήταν το μοναδικό όπλο που μπορούσε να νικήσει το "κλειστό σώμα". Επίσης ο δολοφόνος για να είναι σίγουρος πως θα πετύχει η αποστολή, προσέλαβε μια γυναίκα να περάσει την προηγούμενη νύχτα με το θύμα του. Όταν ο Mestre Besouro αποκοιμήθηκε, εκείνη του έκλεψε το φυλαχτό του, κάτι που τον αποδυνάμωσε αρκετά.

Το ποσοστό αλήθειας που κρύβεται πίσω απ'την ιστορία του Mestre Besouro Manganga αποτελεί μυστήριο. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία πως είναι ένας από τους πιο περιβόητους υποστηρικτές της Capoeira που υπήρξαν ποτέ, εξού και οι αναφορές των κατορθωμάτων του σε πολλά τραγούδια.

Maculelê

Δύσκολο να εξακριβωθεί ποιο πρόσωπο ήταν ο Maculelê, αν όντως υπήρξε στα αλήθεια, ή τον γέννησε η φαντασία των απλών ταλαιπωρημένων ανθρώπων. Παρόλα αυτά δύο είναι οι πιο γνωστές ιστορίες που μιλούν για αυτόν και εξυμνούν το θάρρος του.

Στην πρώτη εκδοχή του μύθου έχουμε δύο φυλές κάπου στη Βραζιλία. Η μία ήταν ειρηνική, ενώ η άλλη πολεμοχαρής και συνέχεια έκανε επιθέσεις στην πρώτη αρπάζοντας και καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά της. Κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης, ένα αγόρι με το όνομα  Maculelê, σήκωσε δύο πεσμένα ξύλα και χρησιμοποιώντας τα ως μοναδικό όπλο υπερασπίστηκε τη φυλή του. Οι πολεμιστές της φυλής εκείνης δεν επιτέθηκαν ποτέ ξανά στη φυλή που γέννησε τον  Maculelê.  Στη μνήμη του αγοριού που τόσο γενναία υπερασπίστηκε τον τόπο του, η φυλή του το τίμησε δημιουργώντας τον αλληγορικό μαχητικό χορό

Στη δεύτερη εκδοχή μεταφερόμαστε σε ένα χωριό της Δυτικής Αφρικής που έχει εμπλακεί σε μια πολεμική σύγκρουση στην ευρύτερη περιφέρεια της αποικίας. Εκτός των πολεμιστών του χωριού στην σύγκρουση αυτή συμμετείχαν και όλοι οι αρτιμελείς άνδρες με αποτέλεσμα πίσω να έχουν μείνει χωρίς προστασία οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι. Το ξημέρωμα της επομένης, οι κάτοικοι δέχθηκαν επίθεση από ένα μικρό κομμάτι του στρατού των εχθρών τους. Ο αιφνιδιασμός της επίθεσης ήταν τέτοιος που δεν άφησε κανένα περιθώριο αντίστασης στους λιγοστούς κατοίκους. Ξαφνικά, εκεί που κάθε ελπίδα είχε χαθεί, ένα νεαρό αγόρι πήρε δύο ξύλα από το έδαφος και με αυτά πολέμησε τον ξένο στρατό. Ο ηρωισμός του έδωσε στους κατοίκους το κουράγιο και το θάρρος που χρειάζονταν για να αμυνθούν. Το αγόρι έγινε θρύλος και το κατόρθωμα του αναπαριστάται στον πολεμικό χορό Maculelê